Als het goddelijke vuur in mensen brandt
Pinksteren is het neerdalen van het goddelijke vuur – de heilige Geest – onder de mensen. Tertio nr. 1.215 van 24/5/’23 laat twee getuigen aan het woord die vanuit hun ervaring de aanwezigheid en werking van de Geest ontwaren: in een klasgebeuren met zoekende en ontdekkende jongeren, of in de zoektocht naar vervulling van een vurig verlangen dat elke mens drijft.
Benoit Lannoo & Timothy Beynaerts
Benoit Lannoo ‘mag’ aan vijfde- en zesdejaarsklassen beroepssecundair onderwijs telkens twee uur godsdienst per week geven. “‘Mag’ zet ik uitdrukkelijk tussen aanhalingstekens, want hoewel de opdracht soms zwaar is of zinloos lijkt, toch ervaar ik hem als een zegen voor zowel de leerlingen als mijzelf”, schrijft hij. “‘Bent u gelovig, mijnheer?’ Het is de eerste vraag van de leerlingen voor elke leerkracht godsdienst. Mijn antwoord dat dit ‘van de dagen afhangt’ en dat ik ‘soms twijfel’, maar dat ‘geloven een keuze is die ik elke dag probeer te maken’, dat mijn geloof ‘niet rationeel te verklaren’ is, maar wellicht een ‘gave Gods’, dat alles gaat in eerste instantie over hun hoofden heen. Mijn antwoord staat haaks op hun eigen ervaring: gelovig ben je of je bent het niet. Zo gaan zowel hun ouders, hun omgeving als zijzelf om met het fenomeen godsdienst, of ze nu moslims zijn of evangelische christenen, orthodoxe Oost-Europeanen of sterk geseculariseerde en dus religieus totaal onwetende jongeren. Hun godsdienst ‘is’ en zij menen te weten hoe hun geloof in elkaar steekt. Mijn eerste stap bestaat er daarom telkens in die zekerheid in vraag te stellen. Dat is wat zo moeilijk is aan deze opdracht: onze jongens horen vooral graag snelle bevestiging van voorgekauwde waarheden die zij makkelijk napraten. Het vergt telkens veel van je krachten om ze te interpelleren, om kwesties aan de orde te stellen waarover ze nog niet expliciet hadden nagedacht, om hen naar andere inzichten dan de hunne te doen luisteren. En dat lukt alleen als je hun vertrouwen gewonnen hebt – en het niet opnieuw kwijtgespeeld bent.”
Timothy Beynaerts is gefrappeerd door het verlangen dat de mens primair kenmerkt. “Iets drijft ons, trekt en stuwt ons, we missen iets. Want waarom zou je in de ochtend uit bed stappen als er niets is waarnaar je op zoek bent? Waarom elke dag opnieuw die gelijkaardige handelingen en rituelen? Wat denk je te vinden in al die activiteit?”, vraagt hij. “De duidelijkste vorm van menselijk verlangen is erotiek, een chaotische drijfkracht die ons uit onszelf trekt naar de ander toe. Ze is de levensbron van alle creativiteit. Maar zoals elke honger moet ook het verlangen uiteindelijk vervuld kunnen worden, voldoening vinden. Zoniet is er onvolkomenheid, lijden, gebrokenheid, heimwee – letterlijk: de pijn voor of vanwege een thuis. In de joodse mystiek wordt die onstilbare heimwee naar heelheid Sjechina genoemd. Die Sjechina is wat we in christelijke termen ‘de Geest van God’ zouden kunnen noemen: de inwoning, de meest innerlijke aanwezigheid, van God in de kosmos. Volgens de joodse mystiek heeft de mens maar één echte opdracht in dit leven. Het diepste van ons diepe zelf, de Sjechina in ons, verenigen met God, de Bron waaruit het voortgevloeid is. Dat is de enige manier om onze gebrokenheid te helen, niet meer in heimwee te leven en weer thuis te komen. Meister Eckhart zei: “God is nooit verder weg dan de deur van je hart. Het enige wat je moet doen, is opendoen en Hem binnenlaten.” Dit is een fundamenteel positieve boodschap. God is een God van liefde en eindeloze barmhartigheid, geen moralistische, toornige rechter die dreigt met de hel. Eckhart had het over ‘de goddelijke vonk’ in iedere mens, wat analoog is aan de Sjechina van de joodse mystiek. Die vonk van de Geest van God doordringt alles in dit universum. Daarmee is geen pantheïsme bedoeld, alsof het universum hetzelfde is als God. Niet alles is God. God is wel in alles. Of: alles is in God. Dat is een kwestie van perspectief.”
