3 mei 2023

ls meter van Te Gek?!, de organisatie die geestelijke gezondheid bespreekbaar wil maken, vertelt Selah Sue in deze jongereneditie van Tertio – die toevallig samenvalt met haar 34ste verjaardag – openlijk over haar strijd met depressie en de weg naar geluk.

Hoe gaat het nu met jou?

“Het gaat nu een paar weken beter. Ik heb heel lang in een diep dal gezeten, maar dankzij medicatie, sport en meditatie voelt het alsof ik weer meer houvast in mijn leven heb. But it’s been dark. Na een jaar geen medicatie genomen te hebben, ben ik vorig jaar juni herbegonnen. Ik moest wel even wachten voor ik het effect voelde. Een mens is geen machine, en je hersenchemie verandert. Daarnaast heb ik ook kinderen gekregen, met hormonale veranderingen tot gevolg. Dus was het weer zoeken naar de perfecte combinatie van medicatie. Ik ben nu out of the darkest woods, maar het is nog steeds een zoektocht.”

Hoe was het vroeger? Hoe ben jij opgegroeid?

“Ik ben opgegroeid in een warm en open nest. Mentale gezondheid was bij ons geen taboe. Mijn beide grootmoeders waren ook psychiatrische patiënten. Ik ben de jongste van drie kinderen, en we zijn alle drie hevig door de puberteit gegaan. Mijn kindertijd was zalig, maar mijn puberteit was hels. Toen ik veertien was, begon ik me plots heel onzeker te voelen. Ik had een strenge innerlijke criticus waar ik niet van afgeraakte en ik dacht constant dat ik niet mooi of goed genoeg was. Ook al had ik een warm gezin, leuke vrienden en was ik populair op school, toch bleef mijn genetische achtergrond me in de weg staan. Soms wist ik niet waarom ik me zo slecht voelde. Op de speelplaats had ik het gevoel dat mijn klasgenoten me niet meer leuk zouden vinden. Ik had sociale angsten en een eetstoornis. Vanaf mijn achttiende ben ik dan medicatie beginnen te nemen. Met veel ups en downs begon ik me beter te voelen.”

Kon je in het middelbaar over je mentale problemen praten met je vrienden?

“Nobody loves the sad clown. Iedereen leefde op zijn eigen eiland. Ik had wel leuke vriendinnen, een liefdevolle mama en toch voelde ik me eenzaam. Ik ben wel altijd heel open geweest over het feit dat ik naar de psycholoog ging. Ik schrik er elke keer van als mensen zeggen dat ze het respectabel vinden dat ik er zo open over durf te zijn. Terwijl het eigenlijk super easy is.”

Hoe heeft het mama-zijn je mentale gezondheid beïnvloed?

“Je hebt het cliché van een postnatale depressie, door de hormonen die uit balans raken. Dat was bij mij niet het geval. Ik ben het bewijs dat er wel degelijk zoiets als een roze wolk bestaat. Ik heb daardoor ook de eerlijkste muziek kunnen schrijven. Bedroom EP bevat pure songs die uit liefde en creativiteit ontstaan zijn. Het is alleen mijn gitaar en ik. Dat eerste jaar moederschap was gewoon heel mooi. Ik heb altijd gezegd dat ik eerst aan mijn carrière wou werken voor ik aan kinderen begon. Tien jaar later was het zo ver. Ik was ook al lang samen met mijn partner, dus de timing zat goed. Daarnaast, it takes a village to raise a child en ik héb die mensen ook. Mijn vriend steunde mij en op tour namen we een nanny mee. De externe factoren zaten goed om een heel mooie postnatale periode te hebben. Maar mijn depressie zorgt ervoor dat moeder zijn niet altijd makkelijk is. Kinderen krijgen maakt je niet per se gelukkiger, maar voegt gewoon een extra dimensie toe aan je leven. Je moet verschillende rollen vervullen; 
ik was vanaf dan niet alleen Sanne, maar ook moeder. Dat vraagt veel energie en innerlijke kracht.”

Hoe is het om mama te zijn in de jongste weken dat het beter met je gaat?

“Goed. Tof. Ik ben blij dat ik weer beter kan functioneren. Ik heb altijd kunnen moederen, ondanks dat ik zo diep zat. Ook al was ik uitgeput, ik kon altijd de laatste emotionele kracht uit mezelf halen om de dingen te doen die echt belangrijk waren. Dat grote verantwoordelijkheidsgevoel heb ik van mijn mama mee. Toen ik diep zat, was ik wel droeviger en had ik een korter lontje. Nu sta ik op en wil ik gewoon plezier maken met mijn gezin. Mijn kinderen voelen dat mama weer vrolijker is.”

Voel je je soms een slachtoffer van je eigen psychische gezondheid?

“Zes procent van de mensen lijdt aan een psychische aandoening. Ik heb nooit het gevoel gehad van ‘why me?’, maar vooral ‘why not me?’ Ik heb veel geluk op andere vlakken, maar mijn mentale gezondheid is daar geen onderdeel van. Ik mag niet klagen, niet iedereen krijgt de kans in een warm nest op te groeien en een succesvol artiest te worden. Ik besef dat ik medicatie nodig heb, maar soms vind ik het moeilijk dat te aanvaarden. Maar tegen iemand met kanker ga je ook niet zeggen: ‘Je gaat die chemo toch niet doen, je bent zelf toch sterk genoeg.’ Psychisch lijden is gewoon moeilijker te begrijpen, omdat het niet zichtbaar is. Op momenten dat ik diep zat en daarover vertelde tegen mijn vriendinnen, merkte ik dat ze daar niet over konden meepraten. Maar ik voelde wel begrip en empathie, en dat is van groot belang om je aanvaard te voelen.”

Mensen halen kracht uit je muziek. Haal jij zelf ook kracht uit je muziek?

“Zeker wel. Vooral het gevoel van samenhorigheid is voor mij enorm helend. Ik voel me niet meer alleen als ik de reacties lees op de muziek die ik uitbreng. Ik kreeg ook prachtige reacties op een Instagrampost waarin ik toonde dat wat mensen van mij zien op een podium, niet het totaalplaatje is. Naast het podium was ik toen een wrak. Ik had veel innerlijke pijn. Dat deelde ik op Instagram. Ik zat zo diep dat die lieve woorden van volgers toen niet binnenkwamen. Nu kan ik er wel met een dankbaar hart naar terugkijken. Ondanks dat het voor iemand anders ook een meerwaarde kan betekenen, schrijf ik muziek in de eerste plaats voor mezelf. Als ik puur voor een ander zou schrijven, dan zou ik mijn authenticiteit verliezen.”

Mensen kijken enorm naar je op, maar door wie laat jij je inspireren?

“Mijn grootste voorbeelden zijn Lauryn Hill en Erykah Badu die, volgens mij, de grootste soulstemmen zijn. Dankzij Lauryn Hill ben ik gitaar beginnen te spelen. Verder ben ik ook een enorme fan van Angelina Jolie. Het klinkt super lame, maar ik heb enorm veel respect voor haar. Ze is actief bezig met het goede te doen in de wereld. Ze doet wat ze zegt en is een rolmodel voor veel mensen. Als laatste ben ik ook een grote fan van Eckhart Tolle, die zich enorm bezighoudt met de kracht van het nu.”

Welk advies zou je de 14-jarige Sanne geven?

“Hou vol, je bent goed bezig. Ik weet dat het cliché klinkt, maar het wordt beter. Ik kan mij heel makkelijk verliezen in zwart-witdenken. Als het bij mij donker is, voelt het alsof het nooit meer licht zal worden. Ook al maakte ik het al honderd keren mee en weet ik dat het beter wordt, toch voelt het elke keer alsof het donker zal blijven. Mijn tip is: laat het gewoon over je heen komen, want het wordt écht beter. Zolang er hoop is, komt het allemaal goed. Er wordt ook verwacht dat we constant bloeien, terwijl er in de natuur niets is dat het hele jaar door bloeit. We willen altijd maar vechten tegen het donker, maar je moet net leren accepteren dat het ook eens minder gaat. Ik hoop dat ik mijn zonen en plusdochters kan inspireren om dicht bij hun kern te blijven: laat je niet doen door de druk van de maatschappij en zoek naar wat jou voldoening geeft en hoe jij in dit leven je steentje kunt bijdragen voor de mensheid.”

Wat is geloof voor jou?

“Noem het God, noem het allesoverheersende kracht, noem het kosmos, noem het natuur. Voor mij is dat allemaal hetzelfde. Tijdens mijn psychedelische ervaring heb ik een ontmoeting gehad met het goddelijke, een allesoverheersende kracht. Dat was het mooiste gevoel dat ik al in mijn leven heb gehad, naast mijn bevallingen. Ik zeg niet dat psychedelische therapie iets voor iedereen is, maar voor mij was dat een krachtig moment waar het allemaal even heel duidelijk werd. Het enige wat ik kon zeggen tijdens die trip was ‘sorry’ en ‘ik luister’. Sorry dat ik nooit echt heb gezien hoe fantastisch mooi en warm het hier is. We zijn allemaal verbonden en iedereen is evenveel waard. Ik voelde ook verdriet voor mensen aan de rand van de maatschappij die uitgesloten worden. Ik luisterde en vroeg wat ik moest doen om hen te helpen. Sinds die trip voel ik een sterkere verbondenheid met de natuur, het geeft me houvast. Mijn plusdochter heeft zich tot de islam bekeerd en vindt daar haar steun in. Ze heeft het nu moeilijk en bidt elke dag. Ik zie dat het haar deugd doet. Als ik heel diep zit, ga ik naar buiten en knuffel ik een boom. Ik smeek om richting, advies en hulp. Mijn plusdochter zoekt kracht in het gebed en ik probeer mijn kracht te halen uit de natuur. Whatever works. Ik vind dat allemaal mooi. Geloof zit nog steeds in een taboesfeer. Mensen denken bij geloof vaak aan verdeeldheid, maar uiteindelijk draait het allemaal om liefde. We zijn allemaal verbonden met elkaar, en dat geeft een gevoel van troost.”

Kun je wat meer vertellen over hoe de natuur je een houvast geeft?

“Ik herinner me nog een moment waarop ik diep zat. Ik nam een boom vast en schreeuwde er tegen. Een boom omarmen gaf mij een gevoel van liefde. Ik besef dat de natuur mij niet altijd antwoorden kan bieden. Verdriet bestaat nu eenmaal, soms willen we er tegen vechten en dat maakt het moeilijk. We hebben het recht om verdriet te voelen. Daarnaast zocht ik ook een gevoel van aanvaarding. Ik heb het er soms nog altijd moeilijk mee. Ik zou wel willen dat ik me elke dag goed voel en dat is menselijk. Ik wil gewoon dat het goed met me gaat. Toeval of niet, een paar dagen na mijn geschreeuw bij de boom werd mijn medicatie opnieuw aangepast en sindsdien ben ik aan het thriven.”

Tijdens de pandemie lag je papa in coma door corona. Hoe kijk je terug naar die periode?

“Voor veel mensen was de coronacrisis een hel, maar voor mij was dat een periode waar warmte, steun en verbondenheid sterk aanwezig waren. Ik kon onthaasten, thuis blijven met de kinderen en aan mijn muziek werken. De situatie met mijn papa was wel intens. Hij is door het oog van de naald gekropen, maar ergens had ik er vertrouwen in dat het goed zou komen. Ik wist dat er voor mijn papa gezorgd werd. Ik heb het gevoel dat ik de externe factoren beter kan relativeren dan mijn innerlijke strijd waar ik geen vat op heb. Ik voel me soms zonder enige reden angstig, en relativeren lukt dan echt niet.”

Hoe zie jij de toekomst?

“Ik probeer zo weinig mogelijk doelen en dromen te hebben, omdat het mij uit het moment haalt. Dit moment is alles wat we hebben. Dat verlangen naar iets, daar in de toekomst. What’s the use? We zijn daar nog niet. Ik train mezelf elke dag daarin terwijl ik mediteer of sport. Tijdens het sporten luisterde ik vroeger vaak naar muziek en verloor me daarin, maar nu probeer ik gewoon te focussen op de bomen en de vogeltjes die fluiten. Ik denk dan ook over hoe goed het hier eigenlijk is. Mijn droom voor de toekomst is dat ik meer kan aarden in het hier en nu en in de natuur. Dan komt de rest vanzelf.”

Om af te sluiten, een tiental jaar geleden vroeg je aan Prince: “Ben je gelukkig?” Nu vragen wij het aan jou: ben je gelukkig?

“Gelukkig zijn is voor iedereen anders. Voor mij gaat geluk over aanvaarden dat ik niet steeds hoef te vechten. Zoals Eckhart Tolle zegt: ‘accept what is now’. Leven in het moment en daar echt van genieten, dat is voor mij geluk. Maar het is er niet altijd en dat is ook prima. Zonder duisternis is er geen licht. It’s all about the process. Ik durf nooit luidop te zeggen dat ik gelukkig ben, want voor ik het weet krijg ik opnieuw een mokerslag. Uiteindelijk, that’s life. Het belangrijkste is een basis van vertrouwen dat het goedkomt. Als je zo’n houvast hebt, en dat kan ook iets gelovigs zijn, dan kun je alles aan. Die fundering moet je blijven zien en dat is wel een uitdaging. Soms raak je verloren in het bovenste kamertje van je huis en vergeet je bijna dat je huis wel stevig staat. Gedachten en gevoelens zijn golven die komen en gaan, maar jij bent de zee. Jij bent steeds het brandpunt dat verbonden is met iedereen.”