“We lenen voortdurend uit andere religies”
Mogen we als westerling zomaar yoga beoefenen of de Camino naar Santiago bewandelen zonder religieuze motieven? Liz Bucar, professor religieuze studies aan Northeastern University, schreef een boek over het lenen van religieuze praktijken en geeft er op 3 mei een lezing over in de Roma in Antwerpen. “Dat onderwerp is heel persoonlijk voor mij. Ook ik, als ethicus, heb de bal misgeslagen”, geeft ze toe in Tertio nr. 1.211 van 26/4/’23.
Liza Cortois
Als blanke westerling een indianen verentooi dragen of je als zwarte Piet verkleden zijn voorbeelden van cultural appropriation, ‘culturele toe-eigening’ in het Nederlands. “Het debat wordt vurig gevoerd onder mijn studenten”, vertelt professor religiewetenschappen Liz Bucar. Zij onderzocht een onderbelicht aspect van het fenomeen, namelijk religieuze toe-eigening. In haar jongste boek Stealing my religion belicht ze drie casestudies: het dragen van een hijab uit feministische solidariteit door niet-moslimvrouwen, de Camino van Santiago de Compostella wandelen en het beoefenen van yoga. “Er zijn veel moreel neutrale of zelfs positieve vormen van religieus lenen, maar het wordt toe-eigening als twee dingen gebeuren. Het ene is dat de lener een religieuze buitenstaander is. Bijvoorbeeld: ‘Ik mediteer, maar ik ben zeker geen boeddhist.’ Of: ‘Ik ben niet religieus, maar wel spiritueel.’ Ten tweede is er een machtsverschil. Je leent bijvoorbeeld van een religieuze minderheid, of er is een ongelijkheid in verband met ras of etniciteit.”
“Het draait allemaal om de beperking van het risico dat je de ander kwetst”, legt Bucar uit. “Onderwijs is daar een groot onderdeel van: hoe meer je weet over religieuze praktijken, hoe meer je begrijpt wanneer lenen schadelijk is voor religieuze gemeenschappen. Als je leert hoe een hijab werkt, hoe omstreden het is in de moslimgemeenschap zelf, hoe moslimvrouwen niet-moslimvrouwen zien, dan kun je een geïnformeerde keuze maken. Kennis is belangrijk, maar soms word je geconfronteerd met ongemakkelijke waarheden. We proberen dat te vermijden, maar het helpt een juiste inschatting te maken. Weten dat je verkeerd was, is de eerste stap naar verandering."
