Nooit meer alleen
De mens is een sociaal wezen, maar voor velen is eenzaamheid een realiteit of een reëel risico. Het Mechelse LUNALIA-festival koos er daarom voor het thema centraal te stellen in zijn volgende editie. Hoe dominante maatschappelijke normen over een geslaagd leven en mentale struikelblokken eenzaamheid kunnen versterken, lezen we bij Daniel Schreiber, Maite Goossens en Wilfried Van Craen. Maar ook de buurt speelt een rol, leggen Sam Pless en Jasper De Witte uit in het dossier ‘Eenzaam en alleen’ van Tertio nr. 1.205 van 15/3/’23.
Frederique Vanneuville & Liza Cortois
Het is een zegen wanneer een auteur erin slaagt persoonlijke ervaringen in een ruimer kader te plaatsen zodat die herkenbaar en inzichtelijk worden voor anderen. Daniel Schreiber (1977) geeft daarvan een prachtig voorbeeld in Alleen, waarin hij onderzoekt of je je als alleenstaande wel helemaal thuis kan voelen in een samenleving waar romantische liefde de norm is. Alleen zijn is een ongemakkelijk thema, maar Schreiber heeft de uitdrukkelijke bedoeling het te hebben over die dingen waarover de maatschappij onbewust zwijgt. Daarom stelt hij moeilijke vragen en kaart hij onopgemerkte aspecten van alleen-zijn aan. Via eigen ervaringen die hij verweeft met inzichten uit de sociologie, filosofie, psychologie en literatuur, zoekt hij daarvoor naar een precieze, eerlijke taal.
Erbij horen is een levensbehoefte van elke mens. Maar door mentale problemen voel je je anders, komt die verbondenheid met anderen op losse schroeven te staan en kan je zelfs de verbinding met jezelf verliezen. Maite Goossens, twintig jaar lang een bekende radiostem bij Joe-FM, worstelde zelf met de vraag “Wat is er mis met mij?”. In 2019 ontdekte ze tijdens een mindfulnesstraining bij Van Craen concrete manieren om met de lastige hersenspinsels om te gaan. Het inspireerde de twee tot het maken van de podcastreeks Wat is er mis met mij? waarin ze zeven typische mentale struikelblokken onder de loep nemen: piekeren, slaapproblemen, angst, onzekerheid, niet kunnen loslaten, een kritische innerlijke stem en het onvermogen om gelukkiger te zijn. Die podcasts waren zo succesvol dat een gelijknamig boek volgde.
Onderzoekers van het HIVA (Onderzoeksinstituut voor Arbeid en Samenleving) van de KU Leuven bestuderen in het pas opgestarte onderzoeksproject A Lonely Planet de impact van de buurt op eenzaamheid. Aan de UCLL Hogeschool worden Zorgzame Buurten al langer op de voet gevolgd. Inzetten op lokale solidariteit blijk een sterk verhaal voor ontmoeting. “Iedereen voelt dat we iets verloren hebben. Vroeger was Vlaanderen sterk verzuild, maar ondertussen leven weinig mensen nog in een levensbeschouwelijke gemeenschap. Ontzuiling en individualisering vormen twee zijden van dezelfde munt.” Zorgzame Buurten kunnen gezien worden als een poging om het buurtgevoel terug aan te wakkeren, meent de socioloog. A Lonely Planet neemt ook wijken in rekening die geen Zorgzame Buurten zijn, zoals steenwegen of dun bevolkte regio’s met weinig diensten. “We kijken naar allerlei fysieke en sociale buurtkenmerken, zoals de hoeveelheid groen in de wijk, het aantal sociale diensten dat samenwerkt en een netwerk vormt”, licht onderzoekscoördinator Jasper De Witte toe.
Sinds Jelle Dierickx in 2017 de leiding kreeg over het Festival van Vlaanderen Mechelen/Kempen, evolueerde het Mechelse voorjaarsfestival LUNALIA tot een evenement dat kritisch de vinger aan de pols van de samenleving houdt en tegelijk deel van de oplossing wil zijn. Dat blijkt ook dit jaar weer uit het festivalmotto: You’ll never be alone anymore. Van 22 april tot 7 mei werpt LUNALIA dammen op tegen de eenzaamheid.
