“Te defensieve gezondheidszorg is nefast voor vertrouwen”
A match made in heaven. Terwijl haar echtgenoot, de wereldvermaarde virusontdekker en -bestrijder Peter Piot, zich toelegt op zijn onderzoek, voorziet de Amerikaanse antropoloog Heidi Larson de biomedische wereld van inzicht en advies over sociale, culturele en politieke factoren in gezondheidsgedrag. Haar jarenlange expertise in vaccinvertrouwen kreeg met corona het volle licht van de schijnwerpers. Noodgedwongen opent de medische wereld de ogen voor de inzichten van de menswetenschappen.
Sylvie Walraevens
Helemaal van de baan is de coronapandemie niet, maar drie jaar na het begin van de uitbarsting heeft het gros van de wereld de draad van het normale leven weer opgenomen. Toch heeft zich onderhuids een verontrustende verschuiving voorgedaan. Jaren voor Covid-19 voet aan de grond kreeg in de mensenwereld, waarschuwde Heidi Larson al dat vaccinscepticisme toenam. Waarom zijn wij zo angstig en boos geworden? Wat is daarvan de voedingsbodem? “We onderschatten de impact van nieuwe technologieën als internet en sociale media”, zegt ze. “Dat zijn fantastische hulpbronnen die de ongelijkheid een stuk opheffen, maar ze zorgen ook voor een razendsnelle blootstelling aan niet-geverifieerde informatie en negatieve sentimenten. Technologiebedrijven ontwikkelden ook krachtige algoritmes, die resulteren in de vorming van echokamers bestaande uit mensen met dezelfde gevoelens. Zo krijgt die groep van gelijkgezinden de indruk het grote gelijk aan zijn kant te hebben, ook al is dat clubje in werkelijkheid veel kleiner dan de aanhangers denken.”
Standaardinstelling
“Ik stel ook vast dat angst een generationeel gegeven is”, vervolgt Larson. “Mijn generatie groeide op met vertrouwen als standaardinstelling. Mijn vader was priester en mensenrechtenactivist, mijn moeder was professor. Zij leerden mij mensen te vertrouwen tot het tegendeel bewezen was. De jongere generaties worden – deels terecht – opgevoed met het advies informatie niet te vertrouwen alvorens die te hebben gecheckt. Zij zijn zich uitermate bewust van gevaren. Die constante confrontatie met dreiging en wantrouwen is een ernstige filosofische kwestie.”
“De menselijke natuur heeft nood aan iets dat het materiële overstijgt. In onze seculiere wereld zet de afwezigheid van religie mensen aan diepere zin te zoeken in andere ‘geloofsgroepen’. Dat creëert ruimte voor allerlei betekenis-gevende theorieën, maar ook voor de idealisering van ‘sterke’ populistische leiders. De adoratie voor Donald Trump is haast evangelisch. Mensen accepteren van hem wat ze van niemand anders zouden aanvaarden, zelfs tegen hun geloofsovertuigingen in.”
