27 april 2022

Het is een statig pand in hartje Groningen, waar kunstschilder Egbert Modderman woont. Zijn atelier annex huiskamer bevindt zich op de eerste verdieping van een pand uit 1908, een voormalig scheepvaartkantoor. Een hoge donkerbruine trap leidt naar zijn etage. De sfeer in de grote kamer is rustig. De hoge ramen op het noorden verschaffen hem het benodigde koele licht, en hij kan er wonen en werken tegelijk. De wanden zijn groen, de houten vloer donkerbruin en de brede kozijnen wit. “Dat is Gronings groen”, zegt Modderman. Dat groen komt terug in veel van zijn schilderijen, als achtergrond. Over de volle breedte van de kamer staat een schilderij in wording, een opdracht van de gemeente Groningen. Het past er maar net in. Grote formaten, daar houdt Modderman van (zie Tertio nr. 1.157 van 13/4). De deadline is 1 juni, dan moet het af zijn en dan komt de opdrachtgever kijken of het voldoet of niet.

Alles of niets

Zo werkt Modderman altijd en dat blijkt prima te passen bij de keuzes die hij vanaf het begin van zijn loopbaan heeft gemaakt. “Het is alles of niets, ja of nee.” Na een jaar kunstacademie stopte hij met de opleiding. “Geen enkele klant heeft naar een diploma gevraagd. Als je schilder bent, moet je gewoon doeken kopen en ervoor gaan. Je kunt ook niet over schilderen praten in de trant van goed en slecht. Toen schilder Henk Helmantel naar mijn schilderijen over de werken van barmhartigheid in de Martinikerk in Groningen kwam kijken, liep hij meteen op het schilderij af dat ik zelf als het minst geslaagd beschouw. ‘Dit is de beste!’, riep hij. Dan heb je bijna kortsluiting in je hoofd. Helmantel kan ongelooflijk goed schilderen en hij weet heel veel van kunst. En dat hij dan voor die kiest. Of hij heeft gelijk of ik, er is geen absolute waarheid. Waarom je een schilderij mooi vindt, is een optelsom van willekeur.”

Glad versus ruw

Meestal worden schilderijen die heel glad zijn geschilderd, het meest gewaardeerd, weet Modderman. Hij illustreert dat aan de hand van twee van zijn schilderijen uit de serie werken van barmhartigheid. Het verzorgen van de zieken verbeeldde hij als het verhaal van de vier vrienden die hun verlamde vriend bij Jezus brengen. Op dat werk vallen de glanzende plooien van de kledij soepel en glad naar beneden. Op het latere werk, dat het begraven van de doden uitbeeldt, lijkt de kledij ruiger en de huid van de mensen niet meer zo afgewerkt. “Ik had in het begin de neiging steeds verder te gaan met afwerken. Toen ik de Young Artist Award 2020 kreeg, bedacht ik dat ik mijn strepen wel verdiend had. Ik durf ruwer uitziend werk nu zo te laten, als ik het goed vind. Wat je mooi vindt en wat niet, is een kwestie van smaak. En dat is een bevrijdende gedachte.” Alles of niets kenmerkt ook zijn manier van opdrachten aannemen. “Ik krijg een opdracht, maak het schilderij, en pas als het klaar is, beslist de opdrachtgever of hij het werk koopt. Als je dat niet doet, loop je het gevaar dat je je gaat aanpassen. Bij mijn eerste grote tentoonstelling heb ik het ook zo aangepakt. Ik maak werk dat ik wil maken, zonder te kijken naar wat mooi wordt gevonden of wat in de mode is. Anders is het einde zoek.”

Intelligent ontwerp

Een portret van Martinus van Tours, patroonheilige van de Groninger Martinikerk, vormt het begin van zijn loopbaan in de kunst. Hij wilde er graag exposeren en betaalde de huur van de ruimte met dat schilderij. Het kerkbestuur was onder de indruk van zijn werk. En nu hangen er acht levensgrote schilderijen over de werken van barmhartigheid. “Ik wilde loskomen van de gebruikelijke beeldtaal. Het risico bestaat dat het kitscherig wordt of een variatie op al bestaand werk. Maar ik wil iets toevoegen en daarom kies ik een andere invalshoek. Het oordeel van Salomo bijvoorbeeld wordt vrijwel altijd afgebeeld met Salomo in het midden. Bij mij staat de echte moeder van het kind centraal. Om haar gaat het immers. Maar het moet allemaal wel kloppen, je mag er geen gaten in kunnen prikken. Er moet een intelligent ontwerp achter zitten.”

Mazzel

Er is vraag naar het werk van Modderman. Hoe het komt dat zijn werk zo gewild is, weet hij niet goed. “Het is ook mazzel. Ik heb per ongeluk de goede keuzes gemaakt. En mijn eerste grote expositie was in de zomer, dan komen er wel 15.000 mensen langs in zo’n kerk. Media-aandacht hielp ook enorm. Ik wist dat het twee kanten op kon vallen. Of het zou een succes worden, of het zou mislukken. In dat laatste geval had ik meteen moeten stoppen met schilderen. Het was een eenmalige kans. Ik heb toen ook gekozen voor echt grote werken en voor de grote christelijke verhalen. Daar weet ik veel van, ik vind ze interessant en er zit drama in, emotie. Het is intens en zwaar werk, het is te groot om boven de bank te hangen. Maar ik heb per ongeluk een niche gecreëerd, denk ik. Ik beschouw mezelf nog steeds als gelovig. Mijn geloof heeft wel een andere vorm gekregen dan het klassieke geloof, waar ik vandaan kom. Ik ben laatst weer naar een vesperdienst geweest, dat had na de coronaperiode iets bevreemdends. Ik vind het lastig uit te leggen wat ik eraan waardeer.”

Dominicus

Van theoloog, filosoof en lekendominicaan Stephan van Erp kreeg Modderman de opdracht een portret van de heilige Dominicus te maken. Het wordt op 7 mei onthuld in de Antwerpse Sint-Pauluskerk. “Ik kende Dominicus helemaal niet en de orde ook niet. Ik heb toen in België de broeders ontmoet. Dominicus bleek voor hen geen theoretische figuur, ze hebben echt een band met hem. Ik maakte zo meteen kennis met het begrip devotie. Ik wilde Dominicus afbeelden als iemand uit de 12de eeuw, maar zonder te historiseren. Omdat je een band met hem moet kunnen aangaan, ging ik op zoek naar een verhaal dat hem menselijk zou maken. Ik ontdekte dat hij ascetisch leefde. Als Dominicus uit preken ging, liep hij op blote voeten van stad tot stad. Maar als hij aankwam, deed hij schoenen aan, want hij wilde wel au sérieux worden genomen. Dat beeld van iemand die gaat zitten, zijn schoenen netjes neerzet en eerst zijn voeten inspecteert, dat heeft iets aandoenlijks, iets vertederends. Het transformeert hem van streng en afstandelijk naar een man van wie je kunt houden.” Opvallend aan zijn werk is niet alleen het formaat maar ook de grote contrasten. Zwart en wit, bijvoorbeeld. “Dominicanen dragen een witte pij en kap, met daarover een zwarte mantel en kap voor buiten. Dat vind ik ongelooflijk mooi. In mijn schilderij van Sint-Martinus zat dat ook al. Die afwisseling van licht en donker vind ik heel belangrijk. Contrast geeft diepte.” III

Het schilderij van Dominicus van Egbert Modderman wordt onthuld op zaterdag 7 mei tijdens een studiedag over dominicaanse spiritualiteit in de Sint-Pauluskerk, Sint-Paulus-straat 22, Antwerpen. Tegelijk wordt het boek Hervorming. Dominicaanse spiritualiteit in de 15de en de 16de eeuw (Halewijn, Antwerpen, 2022, 160 blz.) onder redactie van Stephan van Erp en Anton-Marie Milh voorgesteld. Info en inschrijven via dominicaanselekenvlaanderen@gmail.com

In de reeks “Studium Generale Ateliers” in de Sint-Pauluskerk staat exegeet Reimund Bieringer op woensdag 18 mei stil bij de vraag: “Is het Nieuwe Testament vrouwonvriendelijk?” Info via www.sintpaulusantwerpen.be​​​​​